Πρώτες Βοήθειες Ψυχικής Υγείας

Πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε ανθρώπους αμέσως μετά από έντονα ψυχοπιεστικά γεγονότα;

Το παρόν άρθρο αποτελεί μια πρόταση για το πώς μπορούμε να προσφέρουμε βοήθεια σε συνανθρώπους μας που μπορεί να έχουν εκτεθεί σε τραυματικά γεγονότα, π.χ. κάποιος/α να έχει γίνει μάρτυρας θανάτου αγαπημένου του προσώπου, να είναι επιζώντας κάποιας φυσικής καταστροφής κ.α.

Προτάσεις:

1. Σε καταστάσεις κρίσεις μπορεί να επηρεαστούμε άμεσα από το συμβάν. Είναι σημαντικό να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στη δική μας αυτό-φροντίδα και να βεβαιωθούμε ότι είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε άλλους.

2. Βασικό στοιχείο για να μπορούμε να φανούμε βοηθητικοί είναι η ικανότητα μας να ακούμε, όχι μόνο με τα αυτιά, αλλά και με τα μάτια δίνοντας την προσοχή μας στον συνομιλητή μας, και με την καρδιά μας δείχνοντας το πηγαίο ενδιαφέρον μας. Μπορεί κάποιος/α που έχει βιώσει ένα οδυνηρό περιστατικό να θέλει να διηγηθεί με λεπτομέρειες την ιστορία του/της. Το να ακούμε την ιστορία με προσοχή μπορεί να είναι από μόνο του υποστηρικτικό.

3. Ρωτάμε τις ανάγκες τους και τις ανησυχίες τους.

4. Μαθαίνουμε τι είναι πιο σημαντικό για εκείνους αυτή τη στιγμή και βοηθάμε να σκεφτούν ποιες είναι οι προτεραιότητες τους.

5. Διατηρούμε τον τόνο της φωνής μας ήρεμο και ήπιο.

6. Αν κάποιος/α φαίνεται να έχει αποκοπεί από το περιβάλλον του/της μπορεί να βοηθηθεί ερχόμενος/η σε επαφή με τον περιβάλλοντα χώρο και τον εαυτό του.

Μπορείτε να ζητήσετε από το άτομο να κάτσει σε μια καρέκλα να τοποθετήσει τα πόδια του παράλληλα και να πείτε με αργό σταθερό ρυθμό και ήρεμη φωνή: «Εισπνοή από τη μύτη…εκπνοή από το στόμα (x3)…Αισθάνεσαι τα πόδια σου να ακουμπούν το πάτωμα…αισθάνεσαι την πλάτη σου να ακουμπά την καρέκλα …παρατήρησε τα ρούχα σου…παρατήρησε τον χώρο γύρω σου…χτύπησε ελαφρά τα χέρια σου στους μηρούς σου…είσαι εδώ…και είσαι ασφαλής.»

Έπειτα ενθαρρύνουμε το άτομο να επικεντρωθεί στην αναπνοή του και να αναπνέει αργά.

7. Βοηθάμε με την κάλυψη των βασικών αναγκών και την πρόσβαση σε υπηρεσίες (βλ. παρακάτω τηλεφωνικές γραμμές).

8. Βοηθάμε τα άτομα να προσδιορίσουν τα στηρίγματά τους στη ζωή.

9. Ζητάμε από το άτομο να θυμηθεί πώς αντιμετώπισε δύσκολες καταστάσεις στο παρελθόν και αναγνωρίζουμε τις δυνάμεις του και τους τρόπους με τους οποίους έχει βοηθήσει τον εαυτό του μέχρι σήμερα.

10. Μένοντας ήρεμοι και δείχνοντας κατανόηση μπορούμε να βοηθήσουμε όσους νιώθουν έντονη δυσφορία, να αισθανθούν πιο ασφαλείς και προστατευμένοι, να αισθανθούν πως κάποιος/α τους καταλαβαίνει, και ότι μπορούν να λάβουν την ενδεδειγμένη φροντίδα.

11. Αναγνωρίζουμε πώς αισθάνονται, και τις τυχόν απώλειες ή σημαντικά γεγονότα που μοιράζονται "Μπορώ να φανταστώ, πως αυτό είναι πολύ λυπηρό για εσένα" και δίνουμε χώρο στο συναίσθημα να εκδηλωθεί.

12. Προτείνουμε τον χρονικό περιορισμό της παρακολούθησης των δελτίων ειδήσεων που μπορεί να αφορά κάποιο γεγονός που πυροδοτεί το στρες τους.

13. Όσα διατυπώνονται ως φόβοι να παροτρύνουμε να παίρνουν τη μορφή της επιθυμίας π.χ. Το "Φοβάμαι τον θάνατο των αγαπημένων μου" να γίνεται "Επιθυμώ οι αγαπημένοι μου να είναι καλά και ασφαλείς".

14. Ρωτάτε το άτομο τι το βοηθά να αισθανθεί καλύτερα. Ενθαρρύνουμε τη χρήση θετικών στρατηγικών αντιμετώπισης:

- Να ξεκουράζονται αρκετά

- Να τρώνε όσο το δυνατόν τακτικότερα και να πίνουν νερό.

- Να συζητούν τα προβλήματα με κάποιον που εμπιστεύονται.

- Να χαλαρώνουν με διάφορες δραστηριότητες (περπάτημα, τραγούδι, προσευχή, ζωγραφική).

- Να ασκούνται τουλάχιστον 20 λεπτά την ημέρα.

15. Δίνουμε χώρο στη σιωπή. Δεν πιέζουμε κάποιον/α να μιλήσει.

Παρακάτω δίνονται δημόσιες τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας για καταστάσεις κρίσης που προσφέρουν δωρεάν βραχεία συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη σε όποιον/α συνάνθρωπο μας είναι σε ανάγκη:

Περιφέρεια Αττικής & Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών 1110

Υπουργείου Υγείας & Α΄ Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ 10306

Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας - Υπουργείο Υγείας 197